Wat betekent volhoudbaar?

Om te begrijpen hoe volhoudbaar leiderschap eruit ziet is het wellicht handig als ik uitleg wat ik hieronder versta.

Volhoudbaar is het Zuid-Afrikaanse woord voor duurzaam.Er zijn nog meer super gave Zuid-Afrikaanse woorden zoals in deze lijst met 100 af en toe hilarische voorbeelden. Wat dacht je van deze?

13. Flaterwater: Een flater gemaakt tijdens het schrijven? Gebruik flaterwater en je fout verdwijnt als sneeuw voor de zon. Heel handig – typexx!

59. Kameelperd: Ga je op safari en wijst je gids je erop dat er een kameelperd langs rent? Het gaat hier niet om een onontdekte diersoort: kameelperd betekent namelijk giraffe.

Volhoudbaar ondernemen

Als ik het heb over volhoudbaar ondernemen dan bedoel ik win-win-win ondernemen: goed voor jou als mens, je onderneming/team(s) en ons gezamenlijke ecosysteem.

Volhoudbaar leiderschap

En waar het gaat om volhoudbaar leiderschap betekent dit voor mij dat het vol te houden is voor jou als mens, dat je gezonde samenwerkingsrelaties creëert en aangaat. En, ook hier, dat je in alles wat je doet goed rentmeesterschap betoont over ons sociaal-economische én natuurlijke ecosysteem.

Wat je doet moet houdbaar zijn – een lange termijn visie, strategie en uitvoering kennen. Het gaat dan nadrukkelijk niet om korte termijn winsten, ego, en uit balans raken op alle vlakken.

Mocht je tijd hebben. Lees ook mijn blog Het is genoeg geweest waarin ik benoem wat er zoal mis gaat momenteel. En in relatie daarmee, hoe belangrijk het is dat we ons uitspreken op waar we zien dat het beter kan. 

Hoe zit het er in ieder geval NIET uit?

In de loop der jaren ben ik talrijke voorbeelden tegen het lijf gelopen, en heb ik van dichtbij mogen ervaren wat WEL en NIET past bij volhoudbaar leiderschap.

Voordat ik inga op wat het WEL is, eerst een paar voorbeelden van wat het in ieder geval NIET is.

Nr	Voorbeeld
1	Een programmamanager die over de gang en kasten heen naar zijn secretaresse schreeuwt dat ze moet komen.
2	Een onbezoldigd bestuurslid dat subsidiegelden aan zichzelf wil uitbetalen zonder goedkeuring van een ALV.
3	Een topbestuurder die over receptioniste (uitzendkracht) tegen collega bestuurder zegt ‘kunnen ze niet een mooier mokkel sturen?’
4	Iedereen moet salaris inleveren ‘want we moeten bezuinigen’ maar jezelf een bonus uitkeren.
5	Projecten starten onder valse vlag & wimpel want vooral met als onderliggend doel om (vaak diezelfde) mensen overbodig te maken.
6.	‘Daar word ik niet nat van in de broek’ zeggen, als mannelijke manager tijdens een sollicitatiegesprek.
7.	— Ruimte voor jouw voorbeelden —

Niet iedere leider begrijpt wat volhoudbaar leiderschap is!

Ga maar eens letten op ogenschijnlijk kleine opmerkingen en acties die laten zien of iemand wel of niet volhoudbaar leiderschap belichaamt. Vaak worden die gebagatelliseerd, weggelachen of erger, ontkent omdát degene die het doet nog nooit gecorrigeerd is.

Wat ik me namelijk ben gaan realiseren is dat we enerzijds te maken hebben met een maatschappij die bepaald gedraag als ‘normaal’ is gaan beschouwen.

Dit herken je aan het soort excuses, vragen en opmerkingen die gemaakt worden als fout gedrag aan het licht komt.

• Ach, zo is ‘ie nou eenmaal.
• Dat bedoelt ‘ie vast niet zo. Het is echt wel een goed mens.
• Zo erg kan het niet zijn, als je er nu pas mee komt.
• Joh, trek het je niet aan. Dat was maar een grapje.
• Laten we elkaar maar steunen, want hier verandert nooit iets.

Anderzijds zie ik dat een deel van de leiders die niet-volhoudbaar gedrag vertoont, dat helemaal niet door heeft omdat ze er zelf never nooit mee te maken krijgen. Dat gebeurt namelijk niet als je bovenop de apenrots zit.

Over dit laatste had ik op LinkedIn ineens een korte uitwisseling met journalist, antropoloog en schrijver Joris Luyendijk. Ik schreef een blogpost om zijn theatercollege tour te delen en refereerde aan zijn boek De 7 vinkjes.Joris Luyendijk, zelf een 7-vinkjes man, heeft hierover geschreven in zijn gelijknamige boek. Die 7-vinkjes zijn:

1. man
2. wit
3. hetero
4. minstens één in Nederland geboren ouder
5. minstens één ouder met een hoge opleiding, een goed inkomen, een zekere maatschappelijke status of cultureel kapitaal
6. zelf een atheneum- of gymnasium-opleiding afgerond
7. zelf een universitaire opleiding afgerond

Als je voldoet aan al deze vinkjes, dan ben je een 7-vinkjes man. Ps. Ik ben een 6-vinkjes vrouw.
Het verdrietige is dat deze groep al eeuwenlang bevoordeeld wordt en zich niet of nauwelijks kán voorstellen dat hun gedrag niet op prijs gesteld wordt. Denk ook aan termen als 'the old boys' network' en 'ouwe-jongens-krentenbrood' die dit fenomeen feilloos weergeven.

Daarom hebben we te maken met schandaal na schandaal. Denk aan DWDD, NOS, en zich alsmaar herhalende schandalen rondom artsen, piloten en studentenverenigingen. Hierdoor duurt het zo lang voor er iets verandert. Zij zitten immers overal aan de top en bepalen het beleid en de regels. En het geeft aan hoe belangrijk het is dat we continue blijven benoemen wat NIET volhoudbaar leiderschap is.

Ik geloof namelijk dat we een bepaalde massa aan leiders nodig hebben die opstaat en zegt "genoeg is genoeg" voordat er echt iets verandert. Dat hoeft geen meerderheid te zijn, maar moeten er wel meer zijn dan vandaag het geval is.

Doe je mee?

Daarover hoorde ik hem op 23 januari 2020 spreken in de Beurs van Berlage.

Ik tagde hem in dat bericht en hij reageerde. Zie hieronder voor onze uitwisseling.

Mijn laatste zin is voordat alle 7-vinkjes bewust zijn. Daar had bij nader inzien een eindeloos lange serie puntjes achter gemogen want voordat we zover zijn. Poeh. Soms word ik daar dus moedeloos van.

Voordat alle 7-vinkjes bewust zijn ……..

Een korte en handige checklijst

Uitnodiging

Mag ik je uitnodigen om jouw ervaringen en voorbeelden in de comments te delen? Dat is namelijk ook een vorm van meedoen en betekent dat we gezamenlijk alert zijn. Opletten op wat wel en niet klopt en adresseren wat anders moet – en kan – waar nodig.

Het is fijn wanneer jij ook deelt wat jij als goede (en minder goede voorbeelden) ziet van volhoudbaar leiderschap. Dan vul ik de tabellen hierboven en hieronder aan. Zodat we gezamenlijk benoemen, uitspreken en verzamelen wat niet meer kan.

Wat ik hoop dat we daarmee bereiken is – wanneer we dit met meer en meer mensen doen – dat het makkelijker wordt om niet-volhoudbaar leiderschap aan te kaarten du moment dat het zich voordoet.

Oh, en hier schrijf ik over een buitengewoon krachtig voorbeeld van volhoudbaar leiderschap. Mallence Bart-Williams komt uit Sierre Leone en Duitsland en is sociaal ondernemer en spreekt in 2015 op de TEDx Salon in Berlijn. In-druk-wekkend!

Tips voor (meer) volhoudbaar leiderschap

Tips voor jezelf

Nr	Voorbeeld
1	Erken het belang van een goede balans tussen werken en ontspannen: 1) Ben je allereerst bewust van het feit dat dit nodig en belangrijk is 2) Deel dan op die basis je agenda in (inclusief pauzes… ), en, 3) Houd je hieraan
2	Sta stil bij wat je werkelijk voelt, vooral als het even ongemakkelijk is. Lees dit stuk waarin ik o.a. het verschil tussen primaire en secundaire emoties uitleg. Als je begrijpt hoe emoties in elkaar zitten en de impact op je gedrag, én je herkent e.e.a. bij jezelf, dan kun je jezelf beter regisseren in lastige situaties.
3	Ken én heel jezelf. Dit gaat verder dan je emoties begrijpen. Dit gaat over weten wie jij bent, waar je vandaan komt, waarom je handelt zoals je doet en wat het effect daarvan is op jezelf (en de ander). In deze blog geef ik een aantal tips voor ZZP’ers waar de scheidslijn tussen wie ze zijn en hun ondernemerschap flinterdun is. Deze voorbeelden zijn voor iedereen nuttig.
4	Maak jezelf niet groter of kleiner dan je bent. In weer een andere blog ga ik in op de impact van getraumatiseerde leiders en wat dit doet met gedrag van mensen. Mocht je daarvan iets bij jezelf herkennen dan is het zaak dit te adresseren omdat je team(s) daar hoogstwaarschijnlijk last van heeft.
5	Durf je uit te spreken. Dit geldt zowel voor waar je te maken hebt met gedrag, acties of uitspraken van anderen die jou raken, negatief beïnvloeden of echt belemmeren. Als waar het gaat om je behoeftes: wat heb jij nodig om goed te kunnen functioneren. We zijn geen mind readers, dus we moeten elkaar wel helpen waar het gaat om elkaar te kunnen begrijpen en dat begint bij je uitspreken.
6.	— Ruimte voor jouw tips —

Tips voor je onderneming en team(s)

Nr	Voorbeeld
1	Durf tegen je team te zeggen “ik weet niet (nog) niet” en te vragen “wat zouden jullie doen?”
2	Houdt de verjaardagen van je teamleden bij en besteedt er oprechte aandacht aan.
3	Doe mee als er bezuinigd moet worden. Leg de last niet alleen bij je team(s) neer. En, verdeel de ruimte die er is voor een salarisverhoging naar eer en geweten over iedereen, tot aan je schoonmakers aan toe.
4	Luister om te begrijpen, niet om je eigen verhaal te vertellen.
5	Durf te vertragen om te versnellen. Ik schreef er al eens deze blog over, maar het is waar. Als je de tijd neemt om met je team(s) in dialoog met elkaar te bepalen wat er daadwerkelijk nodig is, dan kun je daarna veel sneller schakelen.
6.	Neem te allen tijde de tijd om alle (!) stemmen te horen en niet alleen die van degenen die normaliter de boventoon voeren. Dat leerde ik echt begrijpen tijdens mijn L1, L2 en L3 Deep Democracy opleidingen bij Jitske Kramer over de wijsheid van de minderheid.
7.	— Ruimte voor jouw tips —

Tips voor ons gezamenlijke sociaal-economisch én natuurlijke ecosysteem

Nr	Voorbeeld
1	Geef zelf het goede voorbeeld. Ga zakelijk en privé bewust om met water, energie en materialen. Hierdoor kun je makkelijk mensen om je heen enthousiast maken dit ook te doen. Walk your talk dus.
2	Weet wat je belangrijk vindt. Je kunt niet op alle terreinen actief zijn tenzij je graag uitgeput raakt. Waar zit jouw passie? Raak je in vuur en vlam als het gaat om het onderwijs, de zorg, de bieb, buurthuizen, muziek of de natuur om maar eens wat grote takken van sport te noemen. Verdiep je daarin en kijk hoe wat jij doet in het dagelijkse leven daar een bijdrage aan kan leveren. Samen creëren we de wereld waarin we willen leven.
3	Weet dat ook jij een verschil kunt maken. “One person can make a difference and everyone should try,” is nog steeds een van mijn favoriete uitspraken van J.F.K. Kennedy. En deze kleine 8-jarige dame laat zien hoe simpel het kan zijn.
4.	— Ruimte voor jouw tips —

Hoe ziet volhoudbaar leiderschap er dus uit?

In mijn boek Het zakelijke hart schreef ik dit stukje:

Ik geloof in een plek voor iedereen en dat we allemaal nodig zijn. Dit betekent wel dat je je niet groter of kleiner voordoet dan een ander, iedere dag opnieuw.

Als we dit vervolgens allemaal voorleven, dan leven we allemaal als echte leiders: volhoudbaar leiderschap dus.

Want iedereen is een leider, minimaal van je eigen leven.

Ik leerde trouwens veel over leiderschap en vooral servant leiderschap tijdens mijn 5 dagen en 5 nachten survival trip in een nat Schots bos eind 2022.

Laatste tip: leesvoer!

Hulp nodig?

Als coach en programmamanager voor ZZP’ers en MKB’ers doe ik niet anders dan steeds opnieuw hiervoor gaan. Als mens kan ik ook niet anders, het zit in mijn DNA om dat gridwork vorm te willen geven, linksom of rechtsom.

Wil je een keertje sparren wat ik voor jou en/of je team(s) kan betekenen voor meer volhoudbaar leiderschap (en ondernemen, en resultaten behalen die ertoe doen), stuur dan een mailtje!